ESRAR DEDE TEZKİRESİNDEKİ İSTİTRÂDLARDAN HAREKETLE MEVLEVÎ ŞAİRLERDE MAHLAS GELENEĞİ

XVIII. yüzyılın şair ve tezkirecilerinden Esrar Dede’nin (d.1162/1748-ö.1211/1796) Tezkire-i Şu’arâ-yı Mevleviyye’si Mevlevî şairlere tahsis edilmiş ilk zümre tezkiresi olarak dikkat çekmiştir. Dede, Şeyh Galib’in tavsiyesiyle kaleme aldığı eserinde Mevlevîliğe ait çeşitli bilgiler, terimler, anlayışlar, dikkatler vb. hususlar yer almaktadır. Tezkirede bu işlenirken istitrâd(arasöz) üslubuna da verilmiş üslup özelliğinden hareketle insana onun oluşturduğu kültüre değerleri bulmak mümkündür. Mahlaslar, şairlerin takma adları kullanılmasının yanında edebî bir gelenek divan edebiyatı süresince edebiyatımızın açıdan düşüncesini aksettirmesi yönünden de önem arz etmiştir. Divan geleneği içinde mahlas seçiminde diğer şairlerden farklı olma, şairlik yönü zayıf olan şairlerle karıştırılma endişesi, çekici olma gibi faktörler etkiliyken şairler arasında etkilerin tutumların etkisi olduğu görülmüştür. Çalışmamızda istitrâdlardan neler üzerinde durulacak, şairlerinin almada temel hareket noktaları tespit edilmeye çalışılacaktır.